تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که یک بانک و یا یک موسسه‌ی مالی در وحله‌ی اول چگونه به فردی که تقاضایی از این مجموعه داشته باشد اعتماد خواهد کرد؟ امروزه برای دریافت هر گونه تسهیلات باید ابتدا سابقه فرد در سیستم بررسی شود و اینکار با اعتبار سنجی مالی امکان پذیر است. بانک‌ها و دیگر موسسات با اینکار ریسک وام دادن و بازپرداخت آن را کاهش داده و ضامن نیز با آسودگی خاطر، فرد را ضمانت می‌کند. البته اعتبار سنجی نیز خود انواع مختلفی دارد که در ادامه مقاله به آن می‌پردازیم.
فهرست محتوا
مفهوم اعتبارسنجی
اعتبارسنجی روشی برای سنجش فرد در بازپرداخت تعهدات و تسهیلات بوده و توسط موسسات و بانک‌ها انجام می‌شود؛ این موسسات پیش از ارائه تسهیلات اعتبار سنجی مالی و اعتباری را انجام می‌دهند. هر چه چه اعتبار بالاتر باشد، فرد بیشتر مستعد دریافت وام یا دیگر تسهیلات بوده و در ضمن نرخ نکول نیز کاهش می‌یابد. با وجود این سیستم، افرادی که شایستگی بیشتری برای بازپرداخت وام دارند، آن را دریافت کرده و سیستم نیز ضرر نخواهد کرد.
در اعتبار سنجی خوش حسابی کاربر و سابقه اعتباری او بررسی خواهد شد. هر چه کاربر قسط‌ها را به موقع بپردازد و به تعهدات خود عمل کند، شانس بیشتری برای دریافت تسهیلات خواهد داشت.
مهم ترین عامل برای اعتبار سنجی مالی، گذشته‌ی فرد است، اما عوامل دیگری نیز در این پروسه نقش دارند که عبارت هستند از:
- مبلغ تسهیلات دریافتی
- چگونگی بازپرداخت اقساط
- نحوه رفتار در صدور چک
- چگونگی استفاده از کارت‌های اعتباری یا بانکی
- ضمانت‌های شخص ثالث( ضامن شدن برای افراد بد حساب خود نوعی سابقه منفی به حساب می‌آید.)
- بدهی‌های مالیاتی
- اقساط معوق
- توانایی در بازپرداخت
مزایا اعتبار سنجی
اعتبار سنجی مالی با وجود اینکه شرایطش به نوعی سخت گیرانه است، مزایای خود را نیز به همراه دارد. در حال حاضر معمولا اعتبار سنجی به صورت آنلاین انجام می‌شود و همین به نوعی صرفه جویی در مکان و زمان محسوب می‌شود. درضمن اعتبار سنجی با الگویی واحد، برای همه انجام می‌شود. علاوه بر این، اطلاع از اعتبار نیز به راحتی با کد ملی یا شماره موبایل قابل پیگیری است. در چنین شرایطی افرادی که سابقه خوبی داشته باشند به راحتی وام و دیگر تسهیلات را دریافت می‌کنند.
به کمک اعتبار سنجی آنلاین می‌توان جامعه بزرگی را بدون محدودیت تحت پوشش قرار داد و امکان ایجاد فیلتر برای افزودن اطلاعات بیشتر وجود دارد. در ضمن رضایت مشتریان خوش حساب را نیز به همراه دارد.
انواع اعتبار سنجی
برای بررسی سوابق یک فرد نمی‌توان تنها به یک نوع اعتبار سنجی بسنده کرد؛ بدین منظور موسسات و بانک‌ها از اعتبار سنجی مالی و اعتباری برای بررسی سوابق بهره می‌برند. هر یک از این‌ها کاربرد خود را داشته و روی هم رفته نشان دهنده خوش حسابی یا بد حسابی فرد است.
اعتبار سنجی اعتباری
رتبه سنجی اعتباری یکی از این رتبه بندی ها است. این رتبه بین 0 تا 900 بوده و با توجه به سوابق هر فرد عددی برای او تعیین می‌گردد. هر چه این عدد بیشتر باشد، سوابق فرد مورد نظر بهتر بوده و ریسک اعطای تسهیلات و بازپرداخت آن کمتر خواهد بود.
اعتبار سنجی مالی
نوع دیگر اعتبار سنجی، نوع مالی آن است. این نوع اعتبار سنجی به توان مالی افراد برای بازپرداخت وام و تسهیلات برمی‌گردد. پرداخت اقساط در موعد مقرر، سابقه چک برگشتی، بدهی مالیاتی و … نوعی بد حسابی می‌باشد.
اطلاعات موجود در اعتبارسنجی
اطلاعات زیادی در رتبه بندی افراد مورد بررسی قرار خواهند گرفت که بسیار کاربردی هستند. در این روش حتی پیش از تضمین افراد، می‌توان به سابقه آن‌ها دسترسی داشت. برخی از اطلاعات موجود در اعتبار سنجی به شرح زیر است:
- اطلاعات کامل هویتی مشتری از شبکه بانکی بر اساس تاریخ آخرین به روزرسانی اطلاعات بانک‌ها
- تشریح کامل روند بازپرداخت تمام وام‌های دریافتی مشتری در نظام بانکی کشور به تفکیک قرارداد
- ترسیم وضعیت تعهدات مشتری در آینده
- دریافت گزارش کامل وضعیت ضامن بودن مشتری در قراردادهای متفاوت
- ارائه گزارش تعداد استعلام رتبه اعتباری مشتری به دست تمام بانک‌ها
- ارائه گزارش وام‌ها و تسهیلاتی که از شبکه بانکی و موسسات اعتباری دریافت شده است
- بدهی‌های مالیاتی
- بدهی‌ها به اداره گمرک
- صندوق دانشجویی
- قوه قضائیه
اعتبارسنجی اشخاص حقیقی و حقوقی
افراد و مشتریانی که برای اعتبار سنجی اقدام می‌کنند به سه دسته حقیقی مصرفی، حقیقی حرفه ای و حقوقی یا همان شرکت‌ها تقسیم می‌شوند.
مشتریان حقیقی مصرفی کسانی هستند که خواهان خرید اعتباری هستند و می‌خواهند کالای مورد نظر خود را تهیه کنند. مشخصه‌های هویتی، سکونتی و درامدی این افراد پیش از اعطای تسهیلات در نظر گرفته می‌شود.
مشتریان حرفه ای نیز شامل کسانی است که به دنبال وسعت بخشیدن به کسب و کار خود هستند و علاوه بر مشخصه های مشتریان مصرفی، معاملات مربوط به کسب و کار نیز بررسی خواهد شد.
اشخاص حقوقی نیز همان شرکت‌ها هستند. شرکت‌ها نیز مانند اشخاص حقیقی سابقه شان بررسی شده و حتی گرفتن رتبه خوب به عوامل بیشتری بستگی دارد. عواملی که در اعتبارسنجی شرکت‌ها لحاظ می‌گردد که عبارتند از:
- وضعیت عمومی شرکت
- ترازنامه
- صورت حساب سود و زیان سه سال آخر متوالی
- سیاست‌های کسب و کار
- سوابق اعضای هیئت مدیره
- سوابق مدیر عامل
نکات پایانی
با شرایط اقتصادی این روزها دیگر دریافت وام ریالی و تسهیلات به راحتی امکان پذیر نیست و علاوه بر شرایط سخت گیرانه، اعتبارسنجی نیز انجام می‌شود. اعتبارسنجی با تمام سختگیری هایش، مزایایی برای بانک و دیگر افراد نیز دارد. بانک‌ها و دیگر موسسات راحت تر به افراد اعتماد کرده و نرخ نکول کاهش می‌یابد. دیگر افراد نیز اگر بخواهند ضامن شوند، تنها با داشتن کد ملی می‌توانند اعتبار شخص را ببینند. درضمن مشتریان خوش حساب شانس بیشتری برای دریافت تسهیلات خود دارند. با تمام این تفاسیر می‌توان گفت که اعتبار سنجی مالی می‌تواند نقدینگی را در اختیار اشخاصی قرار دهد که باعث شکوفایی کشور شده و یا به حل مشکلات خود بپردازند.